Een effectieve leider heeft niet alleen de kennis en vaardigheden om taken uit te voeren, maar ook de capaciteit om anderen te motiveren en te inspireren om hetzelfde te doen. Het ontwikkelen van leiderschapskwaliteiten is een continu proces dat vraagt om zelfreflectie, oefening en feedback van anderen. Op deze pagina zullen we dieper ingaan op verschillende aspecten van leiderschap, en tips bieden om jouw eigen leiderschap te ontwikkelen en verbeteren.
Wat zijn leiderschapskwaliteiten? Leiderschapskwaliteiten omvatten vaardigheden en gedragingen om anderen effectief te motiveren en te leiden naar succes. Maar effectief leiderschap is méér dan alleen dat. Neurowetenschappelijk onderzoek levert voortdurend nieuwe inzichten op. Hoe meer we ons verbinden met de intelligentie van ons lichaam (hoofd, hart én buik) hoe effectiever, vitaler, creatiever en authentieker we zijn. Daarmee vergroten we onze impact als leider!
Combinatie tussen hard skills en soft skills
In het algemeen worden leiderschapskwaliteiten gezien als een combinatie van zowel hard skills als soft skills. Hard skills zijn gerelateerd aan specifieke technische vaardigheden en kennis, zoals projectmanagement. Soft skills zijn gericht op persoonlijke en interpersoonlijke vaardigheden.
Soft skills zijn belangrijk in leiderschap omdat effectieve communicatie, empathie en teamwork de sleutel zijn tot het opbouwen van vertrouwen en het motiveren van medewerkers. Emotionele intelligentie is ook een belangrijke leiderschapskwaliteit, want dat is noodzakelijk om je als leider bewust te zijn van en te reageren op emoties van anderen. Wanneer een leider dat kan en doet, draagt dat bij aan een positieve en productieve werkomgeving.
Bij Het Eerste Huis richten we ons vaak op de leiderschapskwaliteiten die verder gaan dan het denken alleen.
Complexe vraagstukken los je niet op vanuit het denken
We leven in een tijdperk van disruptieve veranderingen. Businessmodellen staan onder druk. Leiders en veranderaars krijgen te maken krijgen met complexe vraagstukken die hun volledige aandacht vragen. Ondertussen moeten ze werken onder grote tijdsdruk en hebben weinig tijd voor reflectie. Het werken onder tijdsdruk activeert overlevingspatronen. Deze patronen overheersen de rechterhersenhelft. Het maakt dat we verstrikt raken in abstracties. Onze focus vernauwt zich. We zijn niet meer in staat zijn de veranderingen om ons heen in hun context te kunnen waarnemen. Stress loopt op. We gaan in een overlevingsstand.
Met een groter lichaamsbewustzijn versterk je je bewustzijn. Als leider ga weer functioneren voorbij deze overlevingspatronen die ook wel gewoontepatronen worden genoemd. In onze programma’s maak je op een ervaringsgerichte manier verbinding tussen hoofd, hart, buik en handelen. Informatie wordt niet alleen door het hoofd aangereikt, maar juist door het lichaam als geheel. Je krijgt kennis (wijsheid) die je kunt inzetten bij de besturen van veranderingsprocessen.
Leiderschapskwaliteiten voorbij het denken
We hebben de neiging om alles met ons rationele denken te beoordelen, en wanneer er mogelijkheden zijn die ons hoofd niet meer kan volgen, dan wantrouwen we die mogelijkheden. En niet ons hoofd. Snap je? Het is een typisch Cruijffiaanse situatie van ‘je gaat het pas zien als je het doorhebt’.
Voor Otto Scharmer, Frederic Laloux en Giles Hutchins is het inzetten van de intelligentie van het lichaam geen vraag meer. Zij zetten dit in als essentieel onderdeel van hun werk. Voor hen is het vanzelfsprekend dat je door bezinning en reflectie je bewust wordt van een krachtig en dieper weten. Een dieper weten dat je vermogen om met uitdagende situaties om te gaan vergroot.
Embodiment als leiderschapskwaliteit
Het lichaam streeft doorgaans naar homeostase, dat is een balans tussen inspanning en ontspanning. Zodra zich een probleem aandient, gaat ons systeem meteen aan de slag om het op te lossen. Daarbij vertrouwen ons lichaam en onze geest op eerdere ervaringen en zo lossen we elke situatie zo snel als mogelijk op met strategieën die op eerdere momenten goed werkten. Op zich is dat goed nieuws, maar wanneer we voor een geheel nieuwe uitdaging komen te staan, hebben we de neiging om die te laten passen in een eerdere situatie die er op lijkt. Daarmee creëren we routine, we vernauwen onze waarneming en we zijn steeds minder gericht op ontdekken en innoveren.
Embodiment komt voort uit het Social Presencing Theater dat Otto Scharmer samen met Arawana Hayashi ontwikkelde rondom Theory U. De essentie van Theory U ligt in het buigpunt van de U, helemaal onderin de curve. Dat is het punt van doorbraak, inzicht, innovatie of transformatie. Geef er een naam aan, waar het om gaat is iets ontdekken wat er altijd al was maar waarvan je nog niet wist dat het er was. In de psychologie heet dat ‘the unknown known’. Het vraagt dat je je volledige bewustzijn aanboort. Scharmer noemt het ‘your capital S Self’. Dat grote Z Zelfbewustzijn bereik je via het lichaam. En dan zijn we waar we willen zijn: embodiment.
Je lichaam als informatiebron
Het grootste verschil tussen verandering en transformatie is dat je een verandering kunt terugdraaien en een transformatie niet. Transformaties gaan namelijk over inzichten. Iets wat je eenmaal weet, kun je nooit meer niet weten.
In elke transformatie komt, anders dan bij een verandering, een moment waarop je het niet meer weet. Er ontstaat een nieuwe situatie, iets wat je nooit eerder hebt meegemaakt, dus ja, logisch dat je er nog geen handelingsrepertoire voor hebt. Het hoofd valt stil, het hart klopt in onze keel want het is spannend om iets voor de eerste keer te doen. Angst houdt ons tegen, het hoofd zoekt druk naar eerdere ervaringen, dat is veilig, maar vindt ze niet. Wat kun je doen?
Je volgt je lichaam. En uit de beweging die je lichaam maakt, leer je de situatie kennen en ontdek je oplossingen die mogelijk worden.
Waar doorgaans het lichaam het hoofd volgt (eerst denken dan doen, wie heeft het niet geleerd?) doen we dat hier andersom. Het lichaam leidt, het hoofd volgt. Door het vraagstuk te belichamen, ontstaat een nieuwe werkelijkheid. Ons rationele denken is prima in staat om ná de lichaamsbeweging, te begrijpen wat er zojuist gebeurd is.
Lichaamswijsheid maakt transformatie mogelijk
Embodiment als leiderschapskwaliteit zorgt voor een staat van zijn waarin je door het landschap van je lichaamsbewustzijn kunt reizen en nieuwe patronen en emoties kunt (her)ontdekken die in de diepere lagen van je lichaamswijsheid zijn opgeslagen. Deze ontdekkingsplek maakt transformatie mogelijk. En houdt je weg van het gebruikelijke ‘meer van hetzelfde maar dan anders’.
De kracht en kennis van het lichaam is enorm sterk. Een ervaring van een deelnemer aan één van onze programma’s maakt het op indrukwekkende wijze zichtbaar:
Ik nam een lichaamshouding aan die mijn probleem liet zien. Mijn duo-maatje nam die houding over en daarna mocht ik de houding van mijn maatje verkennen; als het ware naar m’n eigen wanhoop kijken. Geen fijn gevoel. Dan komt de opdracht om je eigen situatie, nog steeds uitgebeeld door de ander, fysiek te benaderen.
Mijn lichaam reageert direct met stress, mijn keel knijpt zich dicht en voel ik daar een traan opkomen? Ik sta als bevroren, ik kan niets en ik durf niets. De trainer moedigt ons aan om zo te blijven staan en het knelpunt eerst maar eens helemaal te ervaren. Dat doe ik. Dit is het moment waarop het hoofd stilvalt. Het heeft niet de beschikking over de data die nodig zijn om het probleem op te lossen. Daar sta ik dan. Seconden verstrijken, ik voel een angst om heen slaan: ‘…het zal toch niet dat…’ Maar ik krijg geen tijd om mijn gedachten af te maken. Mijn lichaam komt in actie en gaat langzaamaan haar eigen beweging maken.
Ik stuur het niet aan. Mijn lichaam leidt de weg. Met een diepe zucht en een golf van emotie maakt het een laatste beweging. Ik voel een inzicht in mezelf opkomen maar weet nog niet precies wat het is. Terwijl ik rustig blijf staan, komen langzaam inzichten binnen. Mijn hoofd leest uit de zojuist gemaakte beweging wat de informatie is. Ik begin in te zien wat me te doen staat.
Diepgaand luisteren
Diepgaand luisteren is een essentiële vaardigheid die vaak onderschat wordt. Het is niet alleen een belangrijk instrument voor coaches, maar ook voor iedereen die betrokken is bij leiderschap en verandering. Door diepgaand te luisteren kun je namelijk de potentie in een situatie begrijpen. Bovendien kan één goede luisteraar een hele groep inspireren om naar elkaar te luisteren.
Maar hoe leer je nu om diepgaand te luisteren?
Volgens Otto Scharmer zijn de meeste fouten die door leiders worden gemaakt te wijten aan een luistertekort. Zo’n 80% van ons luisteren is ‘downloaden’, je luistert ter bevestiging van wat je al weet of vindt. Je maakt nauwelijks verbinding met dat wat er werkelijk speelt in een situatie. Dit creëert vervreemding tussen topmanagement en medewerkers.
Scharmer onderscheidt vier niveaus van luisteren: downloading, feitelijk, empathisch en generatief. Generatief luisteren is het meest vernieuwende niveau. Het is een vorm van empatisch luisteren waarbij je je verplaatst in het perspectief van de ander zonder te oordelen. Vanuit de verbinding die hierdoor ontstaat, brengt het je in contact met wat er werkelijk speelt. Je staat open voor nieuwe informatie en krijgt hierdoor meer inzicht in de potentie in een situatie. Daar waar de situatie heen wil bewegen. Hoe leer je “luisteren naar de potentie in een situatie”? Daarvoor gebruik je niet alleen je oren, maar luister je met je hele lichaam.
Leiderschapskwaliteiten ontwikkelen
Ben je op zoek naar een manier om je leiderschapskwaliteiten te verbeteren en jezelf uit te dagen om op diepere niveaus te groeien? Onze trainingen zijn speciaal ontworpen om jou te helpen je leiderschapspotentieel te ontwikkelen en te versterken. Dit doen wij onder meer met technieken die gebaseerd zijn op diepgaande luistervaardigheden, Theory U en embodiment.
Het ontwikkelen van leiderschapskwaliteiten is een continu proces van groei en zelfreflectie. Door middel van training, coaching en feedback van anderen, versterk en verfijn je jouw leiderschapskwaliteiten en dat resulteert in effectief en inspirerend leiderschap.
Wil je groeien en jouw leiderschapspotentieel realiseren? Meld je dan aan voor een van onze diepgaande leiderschapstrainingen!
