Het Theory U model, ontwikkeld door Otto Scharmer, is een veranderaanpak voor organisaties en gemeenschappen. Dit model gaat dieper dan alleen rationele processen en benadrukt het belang van het verkennen van het innerlijke landschap van individuen en groepen. Binnen het model komen de concepten van innerlijke stemmen (inner voices) aan bod. Deze innerlijke stemmen verwijzen naar de verschillende perspectieven en stemmen die mensen intern ervaren tijdens het proces van verandering en innovatie.
Innerlijke stemmen: belemmeringen voor het U-proces
Het doorlopen van het Theory U-proces kan belemmerd worden door onze neiging tot Downloaden (de eerste van de 7 fasen van Theory U) en onze beleving van afgescheiden (te moeten) zijn. We ervaren nu eenmaal vaak meer splitsing dan verbinding. Otto Scharmer, de grondlegger van Theory U, noemt drie ‘innerlijke stemmen’ die belemmeren in zowel de fasen aan de linkerkant (afdalen in de U) als aan de rechterkant (weer omhoog in de U). ‘innerlijke stemmen’. Deze stemmen houden ons vast in het Downladen.
Voice of judgement (oordelen)
Onze oordelen belemmeren ons om werkelijk waar te nemen wat er is en goed te luisteren naar anderen. Oordelen kleuren de werkelijkheid. Vanuit je oordelen ga je in elke situatie op zoek naar een bevestiging van hoe je er al over dacht: naar hetgeen je verwacht te zien en te horen. Oordelen staan een echte verbinding met de realiteit in de weg. Ze houden ons gevangen in onze eigen ideeën en aannames. Vaak zijn ze gestoeld op oude opvattingen (vanuit opvoeding of waardensystemen die iemand aanhangt) en op het interpreteren vanuit oude denkbeelden. Daarmee staan oordelen meer in verbinding met het verleden dan met het hier en nu.
>> Download de hand-out met omgangsstrategieën voor de inner voices
Voice of cynism (cynisme)
Cynisme wil tegenwerpen en negatieve voorspellingen doen. Het gaat uit van onmogelijkheden en blokkades. Het belemmert ons om nieuwe ideeën te horen en nieuwe dingen uit te proberen, ook al zijn ze eerder niet gelukt. Cynisme is gestoeld op oude ervaringen en emoties vanuit het verleden. Cynisme heeft weinig meer van doen met hier en nu. Het ondermijnt het vertrouwen en het geloof in de mogelijkheid tot werkelijke vernieuwing. Voorbeelden van wat we met cynisme bedoelen zijn:
- ‘Ik opperde dat drie jaar geleden al en toen werd er ook niet geluisterd.
- ‘Als het van de buitendienst afhangt, wordt het toch niets, dat weet iedereen.’
- ‘Wiens voorstel is dat? Van haar? Nou dan weten we al genoeg.’
>> Download de hand-out met omgangsstrategieën voor de inner voices
Voice of fear (angst)
Angst is de meest basale emotie. Angst behoedt je voor fouten en fatale handelingen. Het is gericht op overleven. Maar daarmee belemmert angst je ook om open te staan voor verandering. Angst ontstaat vaak vanuit faalervaringen of bij de mogelijkheid om iets of iemand te verliezen. Bijvoorbeeld voor het verliezen van controle, het bekende, liefde of zelfs belangrijke randvoorwaarden voor je leven.
Met angst wordt het onmogelijk om het vertrouwde los te laten, het even niet te weten en je over te geven aan wat dááruit voort kan komen. Je kunt zeggen dat het overwinnen van deze angst ten diepste het overwinnen van de angst voor de dood is. Want als je die angst los kunt laten, is er vertrouwen in de mogelijkheden van het leven (en daar voorbij). Je hebt immers niets te verliezen. Angst is met name belemmerend in de fase van ‘Presencing’ van het Theory U proces. Zowel bij loslaten als bij nieuwe inzichten toelaten speelt angst een rol. Angst vraagt om controle en controle creëert bijna altijd meer van hetzelfde. Dezelfde oplossingen en daarmee dezelfde problemen.
Scharmer beschrijft het proces van afgescheiden zijn als een omgekeerde U: de ‘upper-U’. Dit gaat verder dan het onbewuste handelen op de automatische piloot, rechtstreeks van ‘Downloading’ naar ‘Performing’. Hij maakt met deze tegenhanger van het U-proces helder hoe een destructief proces kan verlopen. De mens loopt in dat proces op drie niveaus vast: slechts één waarheid kennen (judgement), wij tegen zij (cynicism) en de eigen identiteit (fear for the new).
>> Download de hand-out met omgangsstrategieën voor de inner voices
Drie instrumenten om in jezelf te ontwikkelen
Je kunt de belemmerende stemmen van oordeel, cynisme en angst ombuigen door bewustzijn, herkenning en oefening. Drie instrumenten die centraal staan binnen Theory U zijn Open Mind, Open Heart en Open Will.
Zelf aan de slag
Benieuwd naar de mogelijkheden van Theory U in jouw organisatie?
We verzorgen enkele keren per jaar de training Organisatieontwikkeling met Theory U. Tijdens deze training komen bovengenoemde belemmeringen aan bod en krijg je handvatten om deze te overkomen.
Gratis Theory U downloads
- Whitepaper Theory U
- Hand-out Omgangsstrategieën voor de Inner Voices
- Hand-out Sensing Journey
- Hand-out dialoog wandeling
- Theory U model interventie
