Breek met het dualistische ontwerpprincipe
Traditioneel gestructureerde organisaties hebben een fundamenteel ontwerpprincipe, ingericht voor twee soorten mensen:
- mensen die denken (management)
- mensen die doen (werknemers)
Zelforganisatie breekt met dit dualistische ontwerpprincipe. Zelforganiserende teams bestaan uit mensen die denken én doen.
Leidinggevenden zijn geen onderdeel meer van het systeem. Mensen organiseren het werk zelf en dat doen ze door gebruik te maken van rollen. Rollen die teamleden zelf vormgeven in plaats van functies die door of met hulp van een stafdienst zijn vastgesteld.
Rollen zijn fundamenteel anders dan functies
Een essentieel verschil tussen rollen en functies is dat rollen een afspiegeling zijn van het werk dat georganiseerd wordt terwijl functies een afspiegeling zijn van mensen die georganiseerd worden. Dit is fundamenteel anders!
Een rol kun je zien als een verzameling werkzaamheden met een logische samenhang. Het betreft concrete terugkerende activiteiten, zoals bijvoorbeeld de volgende activiteiten van een ‘sales rol’: ‘contact leggen met potentiele klanten’, ‘opstellen van offertes’, ‘organiseren van inspirerende klant-events’, ‘versturen van welkomstpakketten’. Deze terugkerende werkzaamheden zijn de verantwoordelijkheden van een rol en geven aan wat andere rollen van deze rol kunnen verwachten. Het is dus vaak veel concreter dan functies.
Een rol krijgt ook een doel wat haar voorziet van enige vorm van inspiratie en richting, zoals bijvoorbeeld ‘klanten verrassen en inspireren met onze aanpak’. Rollen voorzien van doelen is een leuke en nuttige manier om creativiteit en scherpte te combineren, zowel in het opstellen (dus bedenken) van rollen en doelen als in de invulling van rollen. Een heel andere ervaring dan met de formele functiebeschrijvingen.
Wanneer de organisatie verder bezig gaat met het distribueren van zeggenschap dan is het werken met domeinen een hele zinnige aanpak. Afspraken geven een rol zeggenschap over onderdelen of middelen van de organisatie. De rol is dan de ‘eigenaar’ van een proces, systeem of middel van de organisatie en neemt daarover zelf beslissingen. Ook kan die rol ‘beleid’ opstellen waar anderen zich aan moeten houden, wanneer zij er gebruik van maken. Werken met domeinen is een interessant alternatief voor stafdiensten. Rollen krijgen zelf zeggenschap over de wijze waarop ze omgaan met de middelen van organisatie. Dat wordt niet langer vanuit een centraal punt in de organisatie bepaald.
Lees meer over rollen en verantwoordelijkheden.
Rollen zijn organisch en flexibel
Zelforganiserende teams geven zelf vorm aan hun rollen en hervormen ze ook met een bepaalde regelmaat. Dit zorgt ervoor dat de rollen en verantwoordelijkheden een actuele en relevante vertegenwoordiging zijn van het werk dat het team te doen staat.
De mensen zelf zijn immers als geen ander in staat om de organisatie te informeren over wat er wel en niet werkt of gebeuren moet. Misschien is wel het mooiste dat hun kennis, bevlogenheid en verantwoordelijkheidsgevoel aanzienlijk zullen groeien wanneer zij zelf vorm en invulling geven aan de organisatie.
Downloads:
- Whitepaper Leidinggeven aan Zelfsturende Teams.
- Hand-out 10 richtlijnen voor effectief en efficiënt werkoverleg
Zelf aan de slag?
- Training: Verder met Zelfsturing
- Incompany: Workshop rolstructuur (neem contact met ons op)
- Neem vooral contact met ons op om te sparren wat een volgende stap kan zijn voor jullie.
Aanbevolen boeken
- Reinventing Organizations van Frederic Laloux
- Reinventing Organizations (geïllustreerde versie) van Frederic Laloux
- Holacracy van Brian Robertson
